Камералдық бақылау хабарламалары Хабарламаны орындау тәсілдері
Әдетте, салық төлеушілер хабарламаны ұсыну түріндегі әрекеттерге, хабарламаның өзіне және (немесе) хабарламаны орындалмаған деп тану туралы салық органының шешіміне шағымданады.
3.5.1.1. Салық Кодексінің 94-бабының 2-тармағына сәйкес камералдық бақылаудың мақсаты салық төлеушіге камералдық бақылау нәтижелері бойынша салық органдары анықтаған бұзушылықтарды дербес жою құқығын беру болып табылады.
Салық кодексінің 96-бабының 2-тармағы Салық төлеушінің камералдық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы хабарламаларды орындаудың екі әдісін көздейді: - келіскен жағдайда - анықталған бұзушылықтарды жою арқылы; - келіспеген жағдайда-анықталған бұзушылықтар бойынша қағаз немесе электрондық жеткізгіште түсініктеме беру арқылы.
Хабарламаны орындауды салық төлеуші (салық агенті) оны тапсырған (алған) күннен кейінгі күннен бастап отыз жұмыс күні ішінде жүзеге асырады. Осылайша, хабарламамен келіспеу туралы түсініктеме беру хабарламаның орындалуы деп танылады және оның қолданылуын тоқтатады.
Тиісінше, салық органы хабарламаны орындалмаған деп тану туралы шешім шығара алады:
1) түсіндірме нысаны мен мазмұны бойынша Салық кодексінің 96-бабы 2-тармағының 2) тармақшасының талаптарына сәйкес келмейді;
2) Салық кодексінің 96-бабының 3-тармағында көрсетілген жағдайларда түсініктеме салық төлеушінің ұсынуына жатпайды және бұзушылықтар жойылмаған.
Камералдық бақылау нәтижелері бойынша хабарламаны орындалмаған деп тану үшін жоғарыда көрсетілген негіздемелер тізбесі толық болып табылады.
Мәселен, 2022 жылғы 3 наурыздағы №6001-22-00-6ап/114 қаулылармен «ВКСтройГрупп» ЖШС талап қоюы бойынша ШҚО МАӘС-тің 2021 жылғы 9 қыркүйектегі шешімі және Шығыс Қазақстан облыстық сотының әкімшілік істер жөніндегі сот алқасының 2021 жылғы 18 қарашадағы қаулысы күшінде қалды.
Осыған ұқсас тәсіл 2022 жылғы 3 наурыздағы №6001-22-00-6ап/3 қаулысында да көрсетілген, ол бойынша Ақтөбе облысы бойынша жергілікті соттардың сот актілері өзгеріссіз қалдырылған. Бұл ретте осы қаулыда түсіндірмеге құжаттарды қоса берудің қажеті жоқ екендігіне баса назар аударылады, өйткені барлық қажетті ақпарат салық есептілігі нысанында көрсетілген.
Іс материалдарын қарағанда, 2021 жылғы 3 наурызда Басқарма «Ақтөбе Мыс компаниясы» серіктестігінің атына 2019 жылғы 4 тоқсандағы камералдық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы, бейрезиденттердің кірістерінен төлем көзінен табыс салығының сомасын төмендету туралы № 061682500004 хабарлама ұсынған. Серіктестік салық органына хабарламаға түсініктеме жолдады.
Басқарма хабарлама орындалмады деп тану туралы шешім шығарды, өйткені резидент емес «Уралспецтехника» ЖШҚ серіктестікке жалға берген вагон жабдық ретінде жіктеледі. Осыған байланысты, бейрезиденттің жабдықты (вагонды) жалға беруден түскен табыстарына 15 пайыз мөлшерлеме бойынша төлем көзінен салық салынуға тиіс.
Салық кодексінің 96-бабының 2-тармағында көзделген камералдық бақылау нәтижелері бойынша хабарламаны орындалмаған деп тану үшін негіздердің тізбесі толық болып табылады. Серіктестік ұсынған түсініктеме нысаны мен мазмұны бойынша Салық кодексінің 96-бабы 2-тармағының 2) тармақшасының талаптарына сәйкес келеді, заңда белгіленген мерзім сақтала отырып берілген.
Жауапкердің талап қоюшының «Уралспецтехника» ЖШҚ-мен жасалған жалдау шартын түсіндіруге қоса бермегені туралы дәлелдері осыған байланысты серіктестіктің түсіндірмесі нысаны мен мазмұны бойынша заң талаптарына сәйкес келмейді дегені негізсіз болып табылады.
Серіктестіктің 2021 жылғы 20 сәуірдегі түсіндірмесінен «Уралспецтехника» ЖШҚ 2020 жылғы 29 қаңтарда Қазақстан Республикасында орналасқан немесе болатын мүлікті жалға беруден 4 276 320 рубль сомасында табыс төлегені белгілі болды. Салық кодексінің 648-бабына сәйкес серіктестік жоғарыда көрсетілген табыстың 2019 жылғы 4 тоқсандағы 101.04 салық есептілігі нысанында көрсетілгенін растады, бұл ретте табыс түрінің коды – 1140.
Жоғарыда көрсетілген ақпарат серіктестіктің есептілігінде көрсетілген, оның ұсынылуы Салық кодексінің 96-бабы 2-тармағының 2) тармақшасына сәйкес талап етілмейді.
Салық органы салық төлеушінің хабарламаға түсініктемесін бағалай отырып, оның нысаны мен мазмұны бойынша заңға сәйкестігін тексереді. Ол заң талаптарына сәйкес келмеген жағдайда, мемлекеттік кіріс органы хабарламаны орындалмаған деп тануға құқылы.
Демек, салық органының хабарламаны орындалмаған деп тану туралы шешімінде салық төлеушінің хабарламаның заңдылығын негіздемей хабарламаны орындамағаны туралы мәліметтер болуға тиіс.
Бұл жағдайда салық органының даулы шешімінде серіктестіктің нысаны мен мазмұны бойынша түсіндірмесінің заңға сәйкес келмеуіне байланысты хабарламаның орындалмағаны туралы қорытынды жоқ, онда хабарламаның мәні бойынша анықталған бұзушылықтар қайта көрсетілген, бұған жол берілмейді.
3.5.1.2 Бұл ретте құжаттарды қоса беру қажет болған, бірақ олар қоса берілмеген жағдайда, мұндай хабарлама түсініктеменің уақтылы берілгеніне қарамастан орындалды деп есептелмейді. Мәселен, 2022 жылғы 17 наурыздағы № 6001-21-00-6ап/198 қаулыда мыналар сипатталған.
Іс материалдарын қарағанда, камералдық бақылау нәтижелері бойынша Басқарма серіктестікке қатысты 2021 жылғы 15 сәуірдегі анықталған бұзушылықтарды жою туралы 2020 жылғы кезең үшін 300.00 салық есептілігі нысаны бойынша іске асыру бойынша айналымдарды төмендету бөлігінде 106 890 500 теңге бұзушылық сомасына хабарлама қалыптастырған.
Серіктестік 2021 жылғы 31 мамырда Басқармаға сатып алушы тарапынан тауарға ақы төлеу жөніндегі шарт талаптарының бұзылуына сілтеме жасай отырып, хабарламамен келіспеу туралы түсініктеме берді. Салық органы 2021 жылғы 15 маусымда хабарлама орындалмады деп тану туралы шешім шығарды.
Бірінші сатыдағы сот талапты қанағаттандырудан бас тарта отырып, салық органының даулы шешімі Салық кодексінің 96-бабы төртінші бөлігінің талаптарына негізделіп, шығарылғанын негізге алды, өйткені талап қоюшының хабарламамен келіспейтіндігі туралы түсіндірмесіне талап қоюшының дәлелдерін растайтын құжаттар қоса берілмеген.
Егер түсіндірмеде түсініктеме берген адамның келіспеуі үшін негіз ретінде дәлелдемелерді растау ретінде құжаттар көрсетілсе, онда түсіндірмеде көрсетілген құжаттардың салық есептілігінен басқа көшірмелері міндетті түрде түсіндірмеге қоса беріледі.
Іс материалдарынан камералдық бақылау нәтижелері бойынша 2021 жылғы 15 сәуірде жауапкер талап қоюшының атына 2020 жылы 106 890 500 теңгеден астам сомаға «Каспий Хаузинг» ЖШС атына тауар сатылғанын көрсетіп, бұзушылықтарды жою туралы №27181q200608 хабарлама жібергені анықталған. Осы өзара есеп айырысулар бойынша ЭШФ жазылмаған және 300.00 СЕН-де сату бойынша айналымдар көрсетілмеген, яғни 2020 жылғы кезеңіндегі кірістерді төмендетуге жол берілген.
Талап қоюшы түсіндірмеде 2020 жылғы 14 наурыздағы салыстыру актісіне және дебиторлық берешек туралы мәліметтерге сілтеме жасайтыны анықталды. Алайда, бұл құжаттар сот отырысында талап қоюшының өкілі де жоққа шығармағанын түсіндіруге қоса берілмеді.
Мүдделі тұлға «Каспий Хаузинг» ЖШС-ның өкілі сот отырысында талап қоюшымен ешқандай салыстыру актісіне қол қоймағанын түсіндірді.
Осылайша, талап қоюшы ұсынған түсініктеме Салық кодексінің 96-бабының талаптарына сәйкес келмеді, осыған байланысты жауапкер қойылған хабарламаның орындалмағаны туралы негізделген шешім қабылдады.
Мұндай жағдайларда кассациялық шағымды қанағаттандыру үшін негіздер болған жоқ, іс бойынша шығарылған сот актілері күшінде қалдырылуға тиіс.
3.5.1.3 Дәл осындай тәсіл «ПромСпецСнаб.KZ» ЖШС мен Теміртау қаласы бойынша МКД арасындағы дау бойынша 2022 жылғы 31 наурыздағы 6001-22-00-6ап/206 істе қолданылды.
МКД 2021 жылғы 07 сәуірде ЖШС-ның атына камералдық бақылау нәтижелері бойынша №30129y300007 хабарлама шығарды, онда: «камералдық бақылау барысында есепке жатқызылған ҚҚС-ны, электрондық шот-фактуралар (бұдан әрі-ЭШФ) бойынша ҚҚС сомасын асыру анықталды, олар бойынша - азаматтық – құқықтық мәміле 1000 еселенген АЕК мөлшерінен асады және олар бойынша төлем жасау Сізде және (немесе) Сіздің өнім берушіңізде есеп айырысу банктік шоттың (айналым не ЭШФ күніне) болмауына байланысты 2019 жылдың 4-тоқсаны (қазан, қараша, желтоқсан) салық кезеңінде ҚҚС-ны бұзу 3587816 теңге сомасына қолма-қол ақшамен төлеу нысанында жүргізілген ықтималдығы жоғары.
Тараптар қызметтерді беруші «Полезная площадь – S» ЖШС болып табылатындығына дау айтпайды, қызметтерді өткізу 2019 жылғы 01 қазан - 31 желтоқсан аралығында қолма-қол есеп айырысу арқылы боллғаны ұсынылған ЭШФ және фискалдық чектер бойынша расталады. Төлем ұсынылған шот-фактуралар негізінде жалпы сомасы 33 486 282 теңгеге кассалық чектерге сәйкес өнім берушінің кассасына қолма-қол ақша қаражатымен жүргізілді.
Жергілікті соттар мерзімінде берілген және салық заңнамасының талаптарына сәйкес келетін түсініктеме болған жағдайда салық органы хабарламаны орындалмады деп тану туралы шешім қабылдауға құқылы емес және талап қоюшының түсіндірмесінде көрсетілген негіздердің заңдылығы туралы мәселені құжаттық салықтық тексеру жүргізбей шешуге құқылы емес деген қорытындыға келді.
Бұл жағдайда нақты қызмет көрсету, жұмыстарды орындау мүмкіндігі туралы мәселені шешу салықтық тексеру барысында ғана шешілуге тиіс,бірақ камералдық бақылау шеңберінде емес. ӘРПК-нің 12-бабына байланысты Қазақстан Республикасының әкімшілік рәсімдер туралы заңнамасының барлық күмәндері, қайшылықтары мен түсініксіздіктері әкімшілік рәсімге қатысушының пайдасына түсіндіріледі.
МКД-нің, МКБ-нің және МКК-нің дәлелдері «Төлемдер және төлем жүйелері туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 25-бабы 9-тармағының талаптарына сәйкес сомасы айлық есептік көрсеткіштің мың еселенген мөлшерінен асатын және төлемді жасау күніне қолданылатын мәміле бойынша төлемдер қосылған құн салығын төлеуші ретінде тіркеу есебінде тұрған дара кәсіпкерлер немесе қосылған құн салығын төлеуші ретінде тіркеу есебінде тұрған басқа дара кәсіпкердің немесе заңды тұлғаның пайдасына заңды тұлғалар қолма-қол ақшасыз тәртіппен ғана жүзеге асыратыны анықталғанына негізделген.
Тиісінше «ПромСпецСнаб.KZ» ЖШС заңнаманың осы ережелерін бұза отырып, жалпы сомасы 33 486 282 теңгеге кассалық чектерге сәйкес өнім берушінің кассасына қолма-қол ақшамен төлем жүргізді. Төлемдер ЭШФ-мен, орындалған жұмыстардың (көрсетілген қызметтердің) актілерімен, шарттармен және фискалдық чектермен расталды, төлем 1000 АЕК-тен асады.
Бұл ретте сот алқасы салық төлеушінің жауапкердің атына ұсынған материалдарын және оларға МКБ-нің жауабын зерделеді. Осы материалдардан көрініп тұрғандай, іс жүзінде МКБ өз шешімінде алынған шарттарды, осы шарттарға қосымшаларды, салыстыру актілерін, орындалған жұмыстар актілері бағалағанда, салық төлеушінің пайдасына баға бермеген, ал камералдық бақылау тек нысанды (құжаттарды ұсыну) және түсініктеме беру мерзімдерін тексеруге бағытталған. Салық кодексінде шешім шығарылған негіздер көзделмеген.
Алқа 2022 жылғы 14 сәуірдегі № 6001-22-00-6ап/207 іс бойынша да осындай қорытындыға келді.
Іс материалдары бойынша 2019 жылғы 7 қарашада «Екібастұз Транс Көмір» ЖШС-ға қатысушылар барлық кредиторлар мен борышкерлерге қатысты қайта ұйымдастырылған кәсіпорынның барлық міндеттемелері бойынша барлық құқықтары мен міндеттерін ауыстыра отырып, тараптар даулайтын міндеттемелерді қоса алғанда, Серіктестікке қосылу жолымен заңды тұлғаны қайта ұйымдастыру туралы, сондай-ақ беру актісін жасау және бекіту туралы шешім қабылдаған.
2020 жылғы 12 тамызда тіркеуші орган Серіктестікке қосылуына байланысты «Екібастұз Транс Көмір» ЖШС қызметін тоқтатқанын тіркеді.
Басқарма 2021 жылғы 25 наурызда Серіктестіктің атына №07000023562 камералдық бақылау нәтижелері бойынша мемлекеттік кіріс органдары анықтаған бұзушылықтарды жою туралы хабарлама шығарды.
Осы хабарламаға түсініктеме уақтылы берілді. Осыған байланысты «Екібастұз Транс Көмір» ЖШС қайта ұйымдастырылған заңды тұлғаның мүліктік құқықтары мен міндеттерінің жаңадан пайда болған заңды тұлғаға көшуінің заңдылығы туралы мәселе камералдық бақылау шеңберінде емес, тек салықтық тексеру барысында ғана шешілуге тиіс.
- Сот алқасы сонымен қатар түсініктеме беру фактісін анықтаған кезде салық төлеушінің құжаты осылай аталған-аталмағаны маңызды емес деген қорытындыға келді. Мәселен, 2022 жылғы 23 маусымдағы №6001-22-00-6ап/569 қаулымен «Крокус Групп» ЖШС-ның талап қоюы бойынша Қарағанды облыстық сотының сот алқасының 2022 жылғы 9 ақпандағы қаулысының күші жойылып, Қарағанды облысының МАӘС-нің 2021 жылғы 28 қыркүйектегі шешімі күшінде қалды.
Хабарламалар 2021 жылдың 04 маусымында шығарылды. Талап қоюшы 30 жұмыс күні ішінде, тапсыру (алу) күнінен кейінгі күннен бастап, атап айтқанда, 2021 жылғы 9 шілдеден бастап (21 шілдеге дейін) МКБ-ға құжатты жіберді, онда талап қоюшының хабарламалардың заңсыз екендігі және олардың күшін жоюды талап ететіні туралы ұстанымы түсіндіріледі. Сондай-ақ, 2021 жылғы 9 шілдеде МКД-ға шағым («өтініш») жіберілді, онда талап қоюшы салық құжаттарын ұсыну туралы МКБ-ға хабарламалар мен өтініштің күшін жоюды сұрайды. Жиынында салық органдарының атына талап қоюшыдан қосымшалары бар үш бөлек өтініш келіп түсті.
Сот отырысында айтылған МКБ-нің «түсініктеме» деген тақырыбы жоқ құжаттың түсіндірме болып табылмайтындығы туралы дәлелінің дәрменсіз болып табылады, өйткені салық төлеуші хабарлама бойынша өзінің ұстанымын мәні бойынша түсіндірді және негіздеді.
Осылайша, талап қоюшы Салық кодексінің 96-бабы 2-тармағының талаптарын орындап, өз ұстанымын уақтылы түсіндірді. Осының негізінде көрсетілген нормаға сәйкес, егер салық органы белгіленген мерзімде керісінше шешім шығармаса, хабарлама орындалды деп есептелуге тиіс.
- Сот алқасы дәл осындай қорытындыны 2022 жылғы 14 сәуірдегі №6001-22-00-6ап/23 қаулыда жасаған, онда да ШҚО-ның жергілікті соттарымен келіседі. Бұл ретте, МКБ-нің бір хабарлама бойынша бір шешімнен артық шешім шығаруға құқығы жоқ екендігі атап өтіледі. Осы дауда олардың екеуі шығарылды.
Салық органының 2020 жылғы 21 қазандағы шешімді шығаруы серіктестікке қатысты 2020 жылғы 21 тамыздағы хабарлама бойынша камералдық бақылау рәсімінің аяқталғанын куәландырады.
Алайда салық органы 2020 жылғы 21 тамыздағы №182467700001 хабарлама орындалмады деп тану туралы 2021 жылғы 21 маусымдағы шешімді қайтадан шығарды.
Салық заңнамасының нормаларында камералдық бақылау аяқталғаннан кейін сол хабарлама орындалмаған деп тану туралы қайта шешім шығару көзделмеген.
Жауапкердің 2020 жылғы 21 қазандағы хабарламаны орындамау туралы шешім шығарғаннан кейін отыз жұмыс күні өткен соң талап қоюшының 2021 жылғы 16 маусымдағы қайта түсіндірмесін қабылдау жөніндегі әрекеттері Салық кодексінің 96-бабы 2 және 4-тармақтарының талаптарын бұзады.
Бұдан басқа, салық төлеушінің осы Кодекстің 96-бабында айқындалған тәртіппен камералдық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы салық органдарының хабарламасын орындамауы Салық кодексінің 142-бабы тармағының 9) тармақшасында көзделген тақырыптық тексеру жүргізу үшін негіз болып табылады.
Мұндай жағдайда, егер салық органы серіктестікке жолданған хабарламаны орындалмаған деп таныған, ал соңғысы келіспеген болса, онда тақырыптық тексеру жүргізілуі тиіс болаты, мұны жауапкер жасамаған.
Баяндалған мән-жайлар кезінде жергілікті соттардың серіктестіктің түсініктеме беру арқылы хабарламаны орындағаны туралы және жауапкердің хабарлама орындалмады деп тану туралы шешім шығаруы үшін заңды негіздердің жоқтығы туралы қорытындылары дұрыс болып табылады.
- Сот алқасы 2022 жылғы 19 мамырдағы №6001-22-00-6ап/121 қаулыда салық төлеушінің әрекеттері хабарламада (әкімшілік актіде) көрсетілгендерге қатаң негізделген жағдайға баға берген. Сонымен, салық төлеуші, егер бұл туралы әкімшілік актінің өзінде айтылмаса, хабарлама жіберудің барлық себептері мен негіздерін біле алмайды. Көрсетілген істе ҚК-нің 3-бөлігінің 216-бабы бойынша сотқа дейінгі тергеп-тексеруді тоқтату туралы 2020 жылғы 28 желтоқсандағы қаулыда талап қоюшының контрагенттері «AntikaLogist» ЖШС-ның және «ГрандБизнесСтрой» ЖШС-ның атынан нақты жұмыстарды орындамай, қызметтер көрсетпей шот-фактураларды жазып беру фактісі расталды.
Талап қоюшының өкілі даулы қаулыны серіктестіктің түсіндірмесі Салық кодексінің талаптарына сәйкес келетінін көрсете отырып, өзгеріссіз қалдыруды сұрайды, бұл хабарламаның орындалмады деп танылуын болдырмайды. Талап қоюшы серіктестіктің салық органы контрагенттерге қатысты қылмыстық іс туралы ешқашан хабарламағанын, сотқа дейінгі тергеуді тоқтату туралы қаулының бар екенін талап қоюшы сот талқылауы барысында білгенін айтады.
Іс материалдары бойынша Басқарма серіктестіктің атына камералдық бақылау нәтижелері бойынша 2019 жылғы 1 сәуір - 30 маусым аралығындағы кезеңде 300.00 «ҚҚС» нысанындағы салық есептілігі бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы 2021 жылғы 20 мамырдағы № 60099с300067 хабарлама шығарған.
Хабарламаға 2-қосымшаға сәйкес бұзушылық есепке жатқызылған ҚҚС-ны асыра бағалауға байланысты, ауытқу 8 395 983 теңге соманы құрады.
2021 жылғы 8 шілдеде серіктестік хабарламаға жауап ретінде түсініктеме берді, онда аталған кезеңде серіктестіктің «Antika Logist» ЖШС-мен және «ГрандБизнесСтрой» ЖШС-мен шарттық қатынастары болғандығы, олар жұмыстарды толық көлемде орындағаны көрсетілген. Түсіндіруге растау ретінде контрагенттермен жасалған шарттар, жүкқұжаттары және орындалған жұмыстар актілері қоса тіркелді.
2021 жылғы 14 шілдеде Басқарма хабарламаны орындалмады деп тану туралы № d60099с300067001 шешім (бұдан әрі – шешім) шығарды. Басқарманың шешім қабылдауының негізі ретінде бұзушылықтарды жою көрсетілмеген.
Өтініш берушілердің талап қоюшының хабарламаға түсініктеме беруге құқығы жоқ екендігі туралы дәлелдері дәрменсіз болып табылады, өйткені Салық кодексінің 96-бабының 3-тармағында көзделген бұзушылықтарды салық органы хабарламада көрсетпеген.
ӘРПК-нің 129-бабының үшінші бөлігіне орай жауапкер әкімшілік актіде айтылған негіздемелерге ғана сілтеме жасай алады.
Бұдан басқа, «Камералдық бақылау нәтижелері бойынша мемлекеттік кіріс органдары анықтаған бұзушылықтарды жою туралы хабарлама орындалмаған деп тану туралы шешімнің нысанын және оны шығару мерзімдерін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің бірінші орынбасары – Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2019 жылғы 30 сәуірдегі № 411 бұйрығына сәйкес шешімде хабарлама орындалмады деп танудың нақты себептері көрсетіледі.
Алайда, даулы шешімде хабарлама бойынша бұзушылықты жою туралы қорытынды ғана бар. Хабарламада және қосымшаларда салық органы 8 395 983 теңге сомасына ауытқумен ҚҚС-ны көтеруден басқа хабарламаны жіберу үшін өзге де негіздер бар екенін көрсетпеген.
Демек, салық органы әкімшілік актіде айтылған негіздемелерге ғана сілтеме жасай алады, осыған байланысты жауапкер талап қоюшының түсініктеме беру құқығының болмауына байланысты хабарламаның орындалмауына сілтеме жасай алмайды.
Баяндалған мән-жайлар кезінде апелляциялық сатыдағы соттың серіктестіктің түсініктеме беру арқылы хабарламаны орындағаны және жауапкердің хабарлама орындалмады деп тану туралы шешім шығаруы үшін заңды негіздердің жоқтығы туралы қорытындылары дұрыс болып табылады.
Дау айтылған қаулының күшін жою және жауапкердің кассациялық шағымын және прокурордың кассациялық өтінішхатын қанағаттандыру үшін негіздер жоқ.
- Хабарлама талаптары мен хабарлама шешімінің қорытындыларының арақатынасы
Осы №6001-22-00-6ап/114 іс бойынша сот хабарламаға №1 қосымшада МКБ серіктестікке жүргізілген талдауға сәйкес серіктестік ЭШФ-те көрсететін қаржы-шаруашылық операциялардың оларды жүзеге асыру ықтималдығы төмен екенін көрсету фактісіне назар аударғанын атап өткен жөн. Анықталған бұзушылықтар бойынша таратып жазу хабарламаға №2 қосымшада көрсетілген. №2 қосымшада БСН көрсетілген 57 сатып алушы компанияның тізімі бар.
Көрсетілген хабарламаға қатысты ЖШС 2020 жылғы 22 қазанда №2 қосымшадағы БСН-ге сәйкес сатып алушылардың тиісті контрагенттеріне қатысты растайтын құжаттарды қоса бере отырып, белгіленген мерзімде түсініктеме береді. МКБ түсініктеменің мерзімінде берілуіне дау айтпаған.
№181668200008001 хабарлама орындалмады деп тану туралы 2020 жылғы 13 қарашада шешім (бұдан әрі – шешім) шығарған кезде серіктестіктің түсіндірмесіне жауапкер мыналарды көрсетеді:
1) «МАГ – СтройГрупп» ЖШС-ның негізгі өнім берушісінде тәуекел дәрежесі жоғары, материалдық-техникалық жарақтандыру, тіркелген активтер, қойма үй-жайлары, көлік құралдары жоқ. Басқарма ұсынған түсініктемені қабылдамады, өйткені хабарламада көрсетілген бұзушылықтармен келіспеудің негіздері мен дәлелдемелері болып табылатын мән-жайлар көрсетілмеген.
2) «МАГ – СтройГрупп» ЖШС-ның 1 және 2-деңгейдегі өнім берушілерінде еңбек ресурстарының болмауына байланысты жұмыстарды орындау және қызметтер көрсету үшін мүмкіндік болмаған. Осыған байланысты ұсынылған түсініктеме хабарламаны орындау үшін негіз болып табылмайды, өйткені түсіндірмеге тек шарттар, жүкқұжаттары және салыстыру актілері қоса берілген.
Алқа бастапқыда ЖШС-ның 57 нақты сатып алушысына (клиенттеріне) қатысты хабарлама қойылғанын атап өтті. Бұл ретте шешім сатып алушыға емес, ЖШС-ның өнім берушісіне қатысты шығарылады. Мәселені осындай қарама-қайшы қою кезінде камералдық бақылауда салық төлеуші хабарламаны орындау мүмкіндігінен айырылады, бұған жол беруге болмайды және мұндай шешімнің күшін жоюға негіз болып табылады.
Сот алқасы осындай қорытындыға 2022 жылғы 21 маусымдағы 6001-22-00-6ап/322 (2) іс бойынша келді, онда БҚО МАӘС-тің шешімі өзгеріссіз қалдырылды, ал апелляциялық сатыдағы қаулының күші жойылды.
Бұйрықтың1 («Тәуекелдерді басқару жүйесін қолдана отырып, электрондық шот-фактуралар ақпараттық жүйесінің негізінде қосылған құн салығын әкімшілендіруді жетілдіру жөніндегі пилоттық жобаны іске асыру қағидалары мен мерзімдерін бекіту туралы (пилоттық жоба)» Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің Бірінші орынбасары - Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2019 жылғы 3 қазандағы № 1084 бұйрығы) (бұдан әрі - Бұйрық) 3-тармағына сәйкес пилоттық жобаға қатысушылар: 1) сатып алынған және өткізілген тауарлар, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтер бойынша деректерді талдауға негізделген тәуекелдерді басқару жүйесінің негізінде айқындалған тәуекелдің жоғары дәрежесіне жатқызылған ҚҚС төлеушілер; 2) ЭШФ-ға сәйкес тауарларды, жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді алушылар болып табылатын, жазып берілген салық төлеушілер (контрагенттер) болып табылады тәуекелдің жоғары дәрежесіне жатқызылған салық төлеушілер.
МКБ-ге талап қоюшыны белгіленген өлшемшарттармда анықталғандай пилоттық жобаның қатысушысы деп санауға болатын дәлелдер ұсынылмаған.
Тұтастай алғанда, сот алқасы пилот өзінің мақсаты бойынша Салық кодексінің 68-бабының 1-1-тармағында көрсетілгендей салықтық әкімшілендіруді жаңғырту мақсатында енгізілетінін атап өтті. Бұл ретте, өзінің мақсаты бойынша мұндай жоба уақытша сипатта болуға тиіс және тестілеу сәтті болған жағдайда аталған іс-шаралар Салық кодексіне тиісті өзгерістер енгізу арқылы заңнаманың бір бөлігіне айналуға тиіс.
Сонымен қатар, аталған пилотқа 2022 жылы 4 жыл есептеледі, бұл жоба пилоттық болуды тоқтатуы тиіс екенін көрсетеді және салық заңнамасының айқындылығын қамтамасыз ету мақсатында мүдделі тұлғалармен және уәкілетті органдармен келісу рәсімдерін сақтай отырып, Салық кодексіне тиісті түзетулер енгізілуі тиіс.
Бұл ретте, қаралып отырған бұйрықта Салық кодексінің 68-бабы 1-1-тармағының екінші бөлігі (өңір және пилотты іске асыру мерзімдері) талап ететін барлық талаптар сақталмаған. Жергілікті соттар аталған дәлелге баға бермеген.
Сот алқасы талап қоюшының Салық кодексінің 96-бабына сәйкес дәлелдерді көрсете отырып және қажетті құжаттарды қоса бере отырып, белгіленген мерзімде түсініктеме беру хабарламаның орындалуы болып табылатындығына қатысты ұстанымымен келіседі. Бұл ретте Салық кодексінің 96-бабы ұсынылған құжаттарды мәні бойынша талдауды білдірмейді, әйтпесе болашақ салықтық тексерулердің тағдыры шешілетін болады.
Бұл бөлімде МАӘС-нің қорытындылары заңды және негізделген.
Бұл ретте Бұйрық заңға тәуелді акт бола отырып, ұсынылған құжаттардың мәніне қатысты талаптарды белгілей алмайды. «Құқықтық актілер туралы» Заңның 10-бабының 3-тармағына сәйкес төменгі деңгейдегі нормативтік құқықтық актілердің әрқайсысы жоғары деңгейдегі нормативтік құқықтық актілерге қайшы келмеуге тиіс. Салық кодексіне қатысты қосымша / өзге де талаптардың болуы Салық кодексінің ережелері қолдануға жататындығына әкеп соғады.
Сот алқасы сонымен қатар хабарламаның сатып алушылар бойынша құрылғанын анықтады. Бұл ретте «Спец регион» ЖШС БСН 190240003068 сатып алушы емес, талап қоюшының өнім берушісі болып табылады. Осылайша, хабарламаның талабы мен МКБ-нің шешіміндегі тұжырымдар бір-бірімен байланыспаған және негізді болып табылмайды. Жергілікті соттар аталған дәлелге баға бермеген.
Салық органының түсініктеме беру мерзімін өткізіп алуға қатысты дәлелі бойынша сот алқасы даулы шешімде МКБ талап қоюшының хабарлама беру мерзімін өткізіп алуына қатысты дәлелдер келтірмейтінін атап өтті. ӘРПК-нің 129-бабының 3-тармағына сәйкес жауапкер әкімшілік актіде айтылған негіздемелерге ғана сілтеме жасай алады. Осылайша, сот түсініктеме беру мерзімін өткізіп алуға қатысты дәлелдерді қабылдай алмайды. Тиісінше, көрсетілген бөлімде апелляциялық сатыдағы соттың ұстанымы ӘРПК талаптарына қайшы келеді.
- МКБ керісінше шешім шығармаған кезде хабарламаны орындалды деп тану
Сот алқасы 2022 жылғы 23 маусымдағы №6001-22-00-6ап/569 қаулыда «Крокус Групп» ЖШС-ның талап қоюы бойынша, егер салық органы мұндай хабарламаны орындалмады деп тану туралы тиісті шешім шығармаса, хабарлама орындалды деп сот қорытынды жасай ала ма деген пікір білдіреді.
Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің бірінші орынбасары – Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2019 жылғы 30 сәуірдегі № 411 бұйрығының 2-тармағына сәйкес камералдық бақылау нәтижелері бойынша мемлекеттік кіріс органдары анықтаған бұзушылықтарды жою туралы хабарламаны орындалмаған деп тану туралы шешімді мемлекеттік кіріс органдары Салық кодексінің 96 - бабы 2-тармағының 1), 2) тармақшаларында көзделген әрекеттер жасалған күннен бастап 5 (бес) жұмыс күні ішінде шығарады.
Осылайша, салық органы талап қоюшыдан көрсетілген құжатты (контрагенттердің қылмыстық дел бойынша құжаттарды түсіндіру және сұрау салу) алған сәттен бастап 5 жұмыс күні ішінде оған мәні бойынша, яғни 2021 жылғы 16 шілдеге дейін көрсетілген іс бойынша жауап беруге тиіс. Алайда мұндай шешім қабылданбаған.
Бұл ретте, сот отырысында МКБ және МКД өкілдері салық төлеушінің өтініштері қаралғанын және 2021 жылғы 14 шілдеде жауап берілгенін, оған сәйкес салық органы құжаттарды ұсынудан бас тартқанын түсіндірді. Іс материалдарында монитор экранының фотосуреті (экраны) бар, онда МКД талап қоюшыға жауап беріп, талап қоюшының 2021 жылғы 09 шілдедегі № ЖТ-С-760/1, № ЖТ-С-760, № ЖТ-С-759 хаттарын көрсетті. Сонымен қатар, МКБ / МКД салық төлеушінің ұстанымы қабылданғанын (қабылданбағанын) және түсініктеме орындалған (орындалмаған) екенін көрсетпеді.
ӘРПК-нің 7 - бабының 5-бөлігіне сәйкес құқықтың жекелеген нормасы болмаған кезде оның ұқсастығы боллуы мүмкін. ӘРПК-нің 100-бабының 5-бөлігіне сәйкес, егер шағымды қарайтын орган белгіленген мерзімде шағымды қарау нәтижелері бойынша шешім қабылдамаса, онда орган шағымды қанағаттандырудан бас тартты деп есептеледі.
Жоғарыда айтылғандардың негізінде МАӘС түсініктеме нақты берілген деген және Салық кодексінің 96-бабы 2-тармағының ережелеріне қарамастан, МКБ оны орындалмады деп таныды дұрыс қорытындыға келді. Осылайша, МАӘС МКБ-ге өкілеттік бермеді және талап қоюшының талаптарының мәні бойынша заңды түрде шешім шығарды.
Назар аударыңыз!
«Заң және Құқық» адвокаттық кеңсесі, Бұл құжаттың жалпылама екендігіне және нақты сіздің жағдайыңыздың талаптарына сәйкес келмеуі мүмкендігіне көңіл бөлуіңізді сұрайды. Біздің заңгерлер сіздің нақты жағдайыңызға сәйкес келетін кез келген құқықтық кеңесті, құжатты әзірлеп көмектесуге дайын.
Қосымша ақпарат алу үшін Заңгер/Адвокат телефонына хабарласуыңызға болады: +7 (708) 971-78-58; +7 (700) 978 5755, +7 (700) 978 5085.
